Paluch koślawy zwany potocznie haluksem jest deformacją stopy, która charakteryzuje się bocznym odchyleniem palucha w I stawie śródstopo–paliczkowym. Równocześnie głowa I kości śródstopia odchyla się w kierunku przyśrodkowym i powstaje wypukłość przednio – przyśrodkowej części stopy. Znaczna koślawość dużego palca przyczynia się do zniekształceń pozostałych palców, w szczególności II palca, który w wyniku spychania przez paluch może przybrać formę tzw. "palca młotkowatego". Dowiedź się więcej na ten temat:

 

• Objawy, jakimi charakteryzują się haluksy
• Haluksy — przyczyny
• Zmiany patologiczne przy zaniedbywaniu bólu spowodowanego przez haluksy
• Haluks — rehabilitacja
• Leczenie — haluksy
• Haluksy — najważniejsze informacje

Objawy, jakimi charakteryzują się haluksy

Głównym objawem jest ból stopy po stronie przyśrodkowej oraz pojawienie się wyniosłości. Dolegliwości bólowe nasilają się podczas ucisku w wyniku chodzenia oraz drażnienia zmienionego chorobowo miejsca przez obuwie.

 

 

Inne objawy palucha koślawego to:

• poszerzenie przedniej części stopy
• obrzęk
• chroniczne uczucie zmęczenia stóp
• stan zapalny torebki stawowej stawu śródstopo – palcowego palucha
• występowanie modzeli
• trudności z wyprostem w stawie skokowo – goleniowym
• nieprawidłowe napięcie mięśni łydek
• wykształcenie nieprawidłowego wzorca chodu
• zmniejszenie aktywności fizycznej
• nieestetyczny wygląd
• podrażnienie nerwu skórnego grzbietowego przyśrodkowego ( wywołujące drętwienie, mrowienie, pieczenie grzbietowej części stopy)

Haluksy — przyczyny

U osób dorosłych powstawanie palucha koślawego jest zazwyczaj nabyte, najczęściej ma związek z noszeniem nieodpowiedniego obuwia. Występowanie zniekształcenia w wieku rozwojowym wynika z uwarunkowania genetycznego.

Główne przyczyny powstawania palucha koślawego:

• osłabienie aparatu mięśniowo-więzadłowo-stawowego
• nieodpowiednie obuwie (wąski czubek, wysoki obcas)
• stojący tryb życia
• nadwaga
• uwarunkowania genetyczne
• hipermobilność pierwszej kości śródstopia
• dysproporcja napięcia między mięśniem odwodzicielem palucha a przywodziciele

Zmiany patologiczne przy zaniedbywaniu bólu spowodowanego przez haluksy

Zaniedbanie objawów może przyczynić się do występowania zaawansowanych zmian w obrębie całego przedstopia, powstania przewlekłego stanu zapalnego, zaburzeń biomechaniki oraz kinematyki w obrębie stopy. Wpływać będzie to na zmianę poziomu wysklepienia łuków stopy oraz rozkładu obciążeń. Poruszanie się stanie się utrudnione, w wyniku czego dojdzie do upośledzenia mechanizmu chodu oraz rozkładu sił kinematycznych w obrębie całego narządu ruchu.

Haluks — rehabilitacja

Prawidłowo dopasowane obuwie jest głównym czynnikiem w zapobieganiu zniekształcenia stóp.

Rehabilitacja haluksów polega na zróżnicowanym działaniu, które ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz poprawę funkcji stopy.

W leczeniu zachowawczym często w pierwszym etapie stosuje się fizykoterapię. Istnieją takie zabiegi jak:

• laseroterapię
• ultradźwięki
• jonoforeza
• falę uderzeniową
• kąpiele wirowe
• pole magnetyczne
• krioterapię

Zabiegi z zakresu fizykoterapii zmniejszają stan zapalny spowodowany przez haluksy, jak również działają przeciwbólowo.

Kinezyterapia jest jedną z metod, jaką stosuje się w leczeniu zachowawczym paluchów koślawych. Celem ćwiczeń jest głównie zahamowanie postępu zmian, wzmocnienie struktur budujących stopę, a także usprawnianie przewodnictwa nerwowego. Najważniejszą zasadą podczas ćwiczeń jest prawidłowe ustawienie stopy przy każdym ćwiczeniu. Przykłady ćwiczeń to:

1. Wciskanie podstawy palucha w podłoże z jednoczesnym skracaniem przyśrodkowej krawędzi stopy.
2. Odwodzenie palucha do strony przyśrodkowej.
3. Toczenie piłeczki bosą stopą.
4. Chwytanie palcami niewielkich przedmiotów.

Leczenie zachowawcze palucha koślawego obejmuje także kinesiotaping. Prawidłowe oklejenie stopy przyczynia się do zmniejszenia dolegliwości bólowych, usprawnia krążenie oraz pomaga skorygować ustawienie palca.

W leczeniu paluchów koślawych znaczny udział ma farmakoterapia. Podaje się leki z grupy NLPZ, a także stosuje się maści i żele na zmienione chorobowo miejsca.

Leczenie operacyjne — haluksy

Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, ostatecznym krokiem jest operacja. Wskazaniem do operacji jest pogłębianie się deformacji w obrębie palucha oraz pozostałych elementów stopy. Nie istnieje jedna metoda operacji palucha koślawego. O rodzaju zabiegu decyduje przyczyna deformacji oraz etap jej zaawansowania.

Najważniejsza w powrocie do zdrowia po operacji jest odpowiednia rehabilitacja. Rehabilitacja jest dobierana indywidualnie do każdego pacjenta. Będzie się różnić w zależności od rodzaju operacji, wieku pacjenta oraz stanu zdrowia — intensywnością, jak również metodyką. Należy pamiętać, iż zaniechanie ćwiczeń na tym etapie może być przyczyną ponownego powstania haluksa.

Pooperacyjna rehabilitacja ma na celu przede wszystkim:

• poprawę ruchomości
• wzmocnienie mięśni stopy
• poprawę głębokiego czucia
• redukcja blizny
• przywrócenie właściwego chodu 

Haluksy — najważniejsze informacje

Haluks jest to deformacja stopy, która polega na patologicznym, przyśrodkowym odchyleniu I kości śródstopia z jednoczesnym koślawieniem palucha, który odchyla się w stronę przeciwną do pozostałych palców. Zmiana postępuje stopniowo, nie dając początkowo żadnych dolegliwości bólowych. Leczenie zachowawcze opiera się głównie na fizjoterapii, stosowaniu farmakoterapii, aparatów korekcyjnych oraz wkładek ortopedycznych (zobacz tutaj). Natomiast Leczenie operacyjne polega na chirurgicznym usunięciu zmiany. Efektywność leczenia zachowawczego w dużej mierze zależy od wieku pacjenta, stopnia zaawansowania zmian oraz współpracy pacjenta. Koślawy palec jest bardzo uciążliwą dolegliwością. Jednakże rehabilitacja jest ważnym aspektem zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i leczeniu pooperacyjnym.