Nasze stopy pozwalają nam się przemieszczać, odpowiadają za czucie podłoża, dzięki czemu wiemy, jaką siłę nacisku oraz długość kroku dostosować podczas biegu i chodzenia. Podpierają też całe ciało, a kiedy są nieprawidłowo ukształtowane, mogą przyczyniać się do bólu pleców, bioder, a nawet głowy. Jedną z najczęściej występujących wad stóp jest koślawość. U dzieci jest naturalna, ale u młodzieży i osób dorosłych nie wolno jej bagatelizować
Spis treści:
- Czym jest koślawość stóp?
- Przyczyny koślawości stóp
- Objawy koślawości stóp
- Leczenie koślawości stóp
- Wkładki ortopedyczne na koślawość stóp
Czym jest koślawość stóp?
Stopa koślawa to taka, w której widać wyraźne odchylenie pięty na zewnątrz. Często też widać wyraźne obniżenie podłużnych łuków stopy. Koślawość stóp to wada, która często występuje u dzieci. Pojawia się ona, gdy dziecko uczy się chodzić. Mówimy wtedy o fizjologicznej koślawości stóp, która powinna zaniknąć do 6 roku życia. Jeśli tak się nie stanie, należy udać się do lekarza i bacznie obserwować rozwój stóp swojego dziecka. Możliwe jest bowiem, że z czasem, gdy dziecko zacznie biegać, a jego chód się poprawi, koślawość stóp zniknie. Brak jakichkolwiek zmian oznacza jednak, że koślawość nie jest fizjologiczna i potrzebna jest pomoc specjalisty.
Przyczyny koślawości stóp
Przyczyn koślawości stóp może być wiele. Wydaje się jednak, że najważniejszą przyczyną tego schorzenia jest nieprawidłowe ustawienie stawów biodrowych. Poza tym za koślawość stóp mogą odpowiadać:
- choroby genetyczne,
- nadwaga,
- niedostatecznie duża aktywność fizyczna,
- wiotkość więzadłowo-stawowa,
- przeciążenia stopy.
Objawy koślawości stóp
Najczęstszymi objawami koślawości stóp są: nieprawidłowa budowa stopy, ciężki chód, szybkie męczenie się, bóle stóp, a także niezgrabność. Kiedy spojrzymy na nóżki dziecka od tyłu, wyraźnie zauważymy, że stopa przechyla się w jedną stronę.
Koślawości stóp towarzyszy często koślawość kolan. Noworodek ma kolana w ustawieniu szpotawym, co oznacza, że są one ustawione od siebie. Gdy dzieci rozpoczynają naukę chodzenia, ich kolana zmieniają swoje ustawienie na koślawe. To fizjologiczna koślawość (często można spotkać sformułowanie „fizjologiczna stopa płasko koślawa”), która nie wymaga leczenia i po jakimś czasie się zmniejsza, aż osiąga stan prawidłowy, jakim jest odległość, wynosząca do 5-6 cm pomiędzy wewnętrznymi kostkami. W przypadku, gdy objawy koślawości kolan nie ustępują do 6 roku życia, koniecznym jest udanie się do lekarza. Formą leczenia koślawości kolan może być stosowanie siadania po turecku i zachęcanie dziecka do podejmowania wszelkich aktywności, które będą rozwijały prawidłową postawę.
Gdy koślawość stóp nie jest leczona, objawy pogarszają się stopniowo. Dochodzi do skrócenia i przykurczu mięśni i więzadeł zewnętrznej strony stopy, Stopy męczą się coraz szybciej, bóle się nasilają, na skórze pojawiają się różne otarcia. W końcu dochodzi do zaburzeń krążenia oraz zmian zwyrodnieniowych w układzie kostno-stawowym stopy. Warto zatem działać szybko, gdyż koślawość stóp nieleczona może prowadzić do poważnych konsekwencji. Ponieważ stopy podpierają całe ciało, chodzenie przy koślawości i nieprawidłowym ustawieniu kości stóp pogłębiać będzie zwyrodnienia innych stawów. Ból może pojawić się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, w biodrach, kolanach, można także cierpieć na częste bóle głowy. Szybkie podjęcie kroków w stronę leczenia koślawości stóp jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju całej postawy dziecka.
Leczenie koślawości stóp
Stopę płasko-koślawą można na wczesnym etapie choroby leczyć przy pomocy odpowiednio dobranych ćwiczeń wzmacniających. Leczenie odbywa się również z wykorzystaniem kinezyterapii, czyli ćwiczeń mających na celu rozciąganie podkurczonego ścięgna Achillesa i wzmacnianie tych partii mięśni stopy, które są osłabione.
Bardzo pomocne w leczeniu są też ćwiczenia wzmacniające niewydolny mięsień piszczelowy tylny. Do takich ćwiczeń można zaliczyć m.in.: chodzenie na palcach, jazdę na rowerze, a także podnoszenie różnych przedmiotów przy pomocy palców stóp.
Z myślą o tych pacjentach, u których choroba rozwinęła się na tyle, że towarzyszy im ból, stosowane są zabiegi laseroterapii bądź jonoforezy. Brak leczenia przez bardzo długi czas może skutkować tym, że potrzebna będzie operacja.
Wkładki ortopedyczne na koślawość stóp
Rozwój medycyny sprawił, że w leczeniu koślawości stóp wykorzystywane są także wszelakie ortezy, specjalne buty, które zostały przystosowane do leczenia stopy płasko-koślawej, ale także wkładki ortopedyczne. Ich głównym zadaniem jest podtrzymywanie sklepienia poprzecznego oraz podłużnego stopy. Takie wkładki wykonywane są z nowoczesnych i antyalergicznych materiałów, są przewiewne, można je stosować w każdym obuwiu, od eleganckich pantofli, po buty do biegania czy trekkingowe.
Można wyróżnić kilka rodzajów wkładek ortopedycznych:
- Wkładki pronujące – zadaniem tych wkładek jest unoszenie wewnętrznego brzegu stopy. Nazwa wkładki pochodzi od zjawiska pronacji. To naturalny ruch stopy, który powoduje, że jest ona dobrze amortyzowana. W przypadku, gdy jest on nadmierny, mamy do czynienia ze stopą pronującą.
- Wkładki supinujące – to takie wkładki, które mają na celu unoszenie zewnętrznej krawędzi stopy. Można powiedzieć, że stopa supinująca jest przeciwieństwem stopy pronującej, gdyż w jej przypadku ciężar ciała przenoszony jest na zewnętrzną krawędź stopy.
- Wkładki korygujące wysokość stopy.
- Wkładki stabilizujące piętę.
Wszystkie wkładki supinujące i na koślawość stóp znajdziesz tutaj
FAQ – najczęściej zadawane pytania o koślawość stóp
1. Co to jest koślawość stóp?
Koślawość stóp to deformacja, w której pięta odchyla się na zewnątrz, a łuk podłużny stopy ulega spłaszczeniu. Może występować jednostronnie lub obustronnie. U dzieci do ok. 6. roku życia często ma charakter fizjologiczny i ustępuje samoistnie. U młodzieży i dorosłych koślawość stóp może powodować przeciążenia innych partii ciała i wymaga leczenia.
2. Jak rozpoznać koślawość stóp u dziecka?
Najłatwiej zauważyć, że stopy dziecka „zapadają się” do środka: pięty uciekają na zewnątrz, a łuki podłużne stóp są obniżone. Często maluch porusza się niezgrabnie, szybko się męczy i może odczuwać ból. To sygnały, które mogą sugerować koślawe stopy u dzieci i warto skonsultować się z ortopedą lub fizjoterapeutą.
3. Czy koślawość stóp u dzieci to normalne zjawisko?
Tak, u dzieci do 6. roku życia koślawość stóp może być fizjologiczna i wynikać z niedojrzałości układu mięśniowo-szkieletowego. Jeśli jednak utrzymuje się po tym czasie lub towarzyszą jej inne objawy, jak ból czy problemy z chodzeniem, należy wdrożyć leczenie.
4. Kiedy należy się martwić koślawością stóp?
Niepokój powinny budzić utrzymujące się objawy po 6. roku życia, brak postępów mimo ćwiczeń, ból, otarcia czy pogłębiająca się wada. W takich przypadkach koślawość stóp może prowadzić do wtórnych wad postawy i wymaga terapii.
5. Jakie są objawy koślawości stóp?
Do typowych objawów należą: obniżenie łuku stopy, odchylenie pięty na zewnątrz, zmęczenie podczas chodzenia, niezgrabność, bóle stóp, kolan, bioder i dolnego odcinka kręgosłupa. Nieleczona koślawość stóp może skutkować zmianami zwyrodnieniowymi.
6. Jakie są przyczyny stopy koślawej?
Przyczyny koślawości stóp mogą być różnorodne, od uwarunkowań genetycznych, przez wiotkość więzadeł, nieprawidłowe ustawienie stawów biodrowych, po nadwagę, złe obuwie czy zbyt małą aktywność fizyczną. U dzieci często łączy się ją z nieprawidłowym rozwojem stopy.
7. Czy koślawość stóp może powodować ból?
Tak. Ból może pojawić się w obrębie stóp, ale także kolan, bioder i kręgosłupa, zwłaszcza jeśli deformacja wpływa na cały układ ruchu. Koślawość stóp u dorosłych często skutkuje przeciążeniami i dolegliwościami bólowymi przy dłuższym chodzeniu lub staniu.
8. Jak leczyć koślawość stóp u dzieci?
Terapia obejmuje ćwiczenia korekcyjne, zabawy ruchowe, a czasem fizjoterapię. Pomocne są też wkładki ortopedyczne na koślawość stóp, które stabilizują piętę i wspierają łuk podłużny. Regularna aktywność fizyczna i chodzenie boso po zróżnicowanym podłożu wspomagają naturalny rozwój stopy.
9. Czy koślawość stóp można wyleczyć u dorosłych?
U dorosłych nie zawsze da się całkowicie wyeliminować wadę, ale można znacząco ograniczyć jej skutki. Leczenie koślawości stóp obejmuje indywidualnie dobrane ćwiczenia, rehabilitację, wkładki oraz zmianę obuwia. Kluczowa jest systematyczność.
10. Jakie ćwiczenia pomagają przy koślawości stóp?
Najskuteczniejsze ćwiczenia na koślawość stóp to: chodzenie na palcach i piętach, zbieranie drobnych przedmiotów palcami, rozciąganie ścięgna Achillesa, wzmacnianie mięśnia piszczelowego tylnego oraz ćwiczenia równoważne. Najlepiej ćwiczyć pod okiem fizjoterapeuty.
11. Czy wkładki ortopedyczne pomagają na koślawe stopy?
Tak, wkładki ortopedyczne na koślawość stóp są podstawą terapii. Stabilizują staw skokowy, odciążają łuki i piętę, poprawiają biomechanikę chodu.
12. Kiedy potrzebna jest rehabilitacja przy koślawości?
Rehabilitacja przy koślawości stóp jest wskazana, gdy ćwiczenia w domu nie przynoszą efektu lub gdy wada jest znaczna. Terapeuta dobiera ćwiczenia indywidualnie i kontroluje postępy, co pozwala uniknąć pogłębiania deformacji.
13. Jakie buty są odpowiednie dla osób z koślawością stóp?
Dobre buty powinny mieć twardy zapiętek, elastyczną podeszwę, odpowiednią szerokość w palcach i miejsce na wkładki. Zaleca się unikanie płaskich balerin i klapków. Stosowanie wygodnego obuwia, które jest dobrze dobrane, wspiera leczenie koślawości stóp.
14. Czy koślawość stóp może prowadzić do innych wad postawy?
Tak. Nieleczona koślawość stóp wpływa na całą oś ciała, może powodować skrzywienia kręgosłupa, wady kolan, miednicy i zaburzenia chodu. Dlatego tak ważna jest szybka interwencja.
15. Czy koślawość stóp wymaga operacji?
Operacja to ostateczność, stosowana w ciężkich przypadkach, gdy inne metody zawiodły. W większości sytuacji skuteczne są ćwiczenia, wkładki i rehabilitacja przy koślawości stóp.